SES KISIKLIĞI
SES NASIL OLUŞUR
Titreşen bir nesnenin başlattığı titreşimler dizisine ses denir. Sesin oluşabilmesi için titreşim hareketi gereklidir. Titreşim bir nesnenin ileri geri hızlı hareketidir.İnsan sesi oluşumunda birinci derecede önemli organlar gırtlak (larinks) ve akciğerdir; ağız, boğaz (farinks) ve burun boşluklarının da sesin şekillenmesinde önemli katkıları vardır.Ses üretiminde en önemli role sahip olan yapı ses telleridir (Vokal Kord) ve gırtlağımızda yatay bir konumda “V” şekli oluşturacak şekilde yerleşir.Nefes verme esnasında ses oluşur. Nefes alırken ses tellerimiz açılır ve nefes verirken yani ses çıkaracağımız zaman ise ses tellerimiz kapanır ve titreşir.Ses tellerinin titreşimiyle ortaya çıkan ham ses, sesin fonasyon (ses üretimi) aşamasını oluşturur. Ses tellerinin bir saniyedeki titreşim sayısı erkekte, kadında ve bebekte farklıdır. Bu titreşim sayısı erkekte ortalama 100-150 Hz iken, kadında ise 200-250 Hz ‘dir. Oluşan ham ses boğaz, burun, ağız tarafından şekillendirilerek son halini alır. Saydığımız aşamaları etkileyen bozukluklarda ses kısıklığı ortaya çıkar.
Normal ses teli
ANİ (AKUT) SES KISIKLIĞI NEDENLERİ
Ani gelişen üst solunum yolu iltihapları, sesin hatalı kullanımı, zorlanması, yüksek doz kimyasal madde buharına ve sigara dumanına maruz kalma akut gelişen ses kısıklığı nedenleri arasında sayılabilir.
Akut gırtlak iltihabı
MÜZMİN (KRONİK) SES KISIKLIĞI NEDENLERİ
– Ses tellerinin (vokal kordlar) nodül ve polipleri
– Ses tellerinin kisti
-Larenks granülomları
– Uzun süreli sigara kullanımı nedeniyle ses telinde oluşan tahriş,
– Mideden yukarıya gırtlağa kadar asit içeriğinin kaçmasına (reflü) bağlı asit yanığı,
– Alerji ve sinüs iltihaplarına bağlı kronik akıntıların ses tellerini tahriş etmesi
– Psikolojik nedenler
– Bazı akciğer hastalıkları
– Gırtlak ve çevre dokularının tümörleri
– Ses tellerinin hareketini sağlayan sinirden kaynaklanan felçler, kronik ses kısıklığı nedenlerindendir.
Ses telinde nodül
Sağ ve sol ses teli polibi
Gırtlak kanseri
SES KISIKLIĞINDA NE YAPILMALI
Ses kısıklığı iki haftadan uzun sürerse, ses kısıklığı ile birlikte soğuk algınlığı gibi belirli bir neden yokken ağrı bulunması, öksürükle kan gelmesi, yutma güçlüğü, nefes darlığı, boyunda şişlik, birkaç günden uzun süren tam ses kaybı veya seste şiddetli değişiklik olursa ve belirli bir nedeni yoksa bir Kulak-Burun-Boğaz hastalıkları uzmanına muayene olmanız gerekir.
Sesle ilgili problemler, ideal olarak sesle ilgili fonksiyonlar ve sorunlarla uğraşan profesyonel bir ekip tarafından değerlendirilmeli ve tedavi edilmelidir. Böyle bir ekipte Kulak-Burun-Boğaz hastalıkları uzmanı, ses ve kouşma patoloğu, müzik-şan-diksiyon öğretmenleri yer alır.
SES KISIKLIĞINDA NASIL BİR MUAYENE YAPILIR
Ses kısıklığı nedeni ile doktora başvuran hastalara öncelikle tam bir KBB muayenesi yapılır bu muayenede özellikle burundan geçirilen veya ağız içinde tutulan ve endoskop adı verilen optik cihazlarla gırtlağınız görülmeye çalışılacaktır. Gerektiğinde, bu işlemler sırasında elde edilen görüntüler bir video banda kaydedilerek daha sonra tekrar incelenmek üzere saklanacaktır. Muayenede kullanılan bu yöntemler hasta için çok zor değildir ve hastaların çoğu muayeneye kolay uyum sağlamaktadır. Bu muayene yöntemleri çoğu bozukluğun teşhisi için yeterlidir. Nadiren akciğer, sinüs filmleri ve ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MR), stroboskopi gibi ileri görüntüleme yöntemleri istenebilir.
TEDAVİ
Ses bozukluklarının tedavisi, ses kısıklığının nedenine göre değişir. Ses kısıklığına neden olan durumların çoğu, ses istirihati ve doğru ses kullanma alışkanlığını kazanmakla düzelirler. İltihaba bağlı ses kısıklıklarının tedavisinde medikal tedavi gerekebilir.Ses tellerinde tahrişe neden olan durumlarda tahrişi ortadan kaldırmak, reflüsü olan hastalarda reflüyü azaltıcı önlemler almak ve gerekirse medikal tedavi vermek gerekir. Akciğer hastalığı olanların bir göğüs hastalıkları uzmanına psikojenik ses kısıklığı olanların psikyatri uzmanına başvurmaları gerekir. Bunların dışında ses teli nodül, polip, kist ve tümörler için cerrahi tedavi gerekebilir.