BADEMCİK VE GENİZ ETİ

Bademcik ve geniz eti enfeksiyonları neden önemlidir?

Üst solunum yolu enfeksiyonları en yaygın bulaşıcı hastalıklardır. Üst solunum yolu enfeksiyonlarının da en sık görülenleri özellikle çocuklarda bademcik ve geniz eti enfeksiyonlarıdır. Çocuklar on yaşına kadar yılda ortalama 3-4 kez solunum yolu enfeksiyonu geçirirler. Doktor ziyaretlerinin yüzde 70’i solunum sistemi enfeksiyonlarından kaynaklanır.

Bademcik ve geniz eti enfeksiyonları yaygın mıdır?

Enfeksiyonlar sonbahar ve ilkbahar aylarında daha sıktır. Kalabalık ve küçük-kapalı mekânlar bakteri ve virüs gibi patojenlerin bulaşmasını kolaylaştırır. Bulaşma genelde damlacık yoluyla veya el sıkışta-öpüşme gibi doğrudan temas yoluyla gerçekleşir.

Bademcik ve geniz eti hastalıklarının belirtileri nelerdir?

Bademcik ve geniz eti enfeksiyonlarında klinik tablo genellikle ani başlar; hastalarda yüksek ateş, genel halsizlik ve yutkunma zorluğu vardır. Boyunda lenf bezlerinde büyüme, baş ağrısı, karın ağrısı, öksürük, burun tıkanıklığı ve burun akıntısı olaya eşlik edebilir.

Tekrarlayan bademcik enfeksiyonları neden önemsenmelidir?

Birkaç yıl, yılda 3 ve üzerinde bademcik enfeksiyonu geçiren çocuklarda ilerde akut romatizmal ateş hastalığı gelişebilir; eklemler, kalp kapakçıkları ve böbreklerde hasar oluşabilir. Tekrarlayan enfeksiyonlar bademcikler ve geniz eti dokusunda büyüme oluşturabilir ve bunun sonucunda da çocuklarda solunum yolunda tıkanmalar, nefes alma güçlükleri ortaya çıkar. Sıkıntı en çok uyku sırasında fark edilir; bu çocuklar genellikle horlayan ve uyku apnesi dediğimiz uykuda 10 saniyeyi geçen nefes durması yaşayan çocuklardır. Konuşma bozukluğu, yeme ve yutma güçlüğü, yüz ve diş yapısında bozulmalar olabilir. En ciddi sorunlardan biri de geniz eti hastalarında orta kulakta sıvı birikimine bağlı işitme kayıplarıdır.

Bademcik ve geniz eti hastalıklarında tedavi yöntemleri nelerdir?

Hastalar Çocuk ve Kulak-Burun-Boğaz Hastalıkları uzmanları tarafından değerlendirilmeli ve tedavi planı birlikte yapılmalıdır. Enfeksiyon sırasında boğaz kültürü almak ve antibiyogram sonucuna göre uygun bir tedavi başlatmak en ideal yöntemdir.

Hangi durumlarda cerrahi tedaviye karar verilir?

Cerrahi endikasyonları 3 ana başlıkta toplayabiliriz:
• Sık enfeksiyon geçirmeye bağlı sorunlar: Bir çocuk bir yılda 7 kez veya iki yıl arka arkaya yılda 5 kez veya birbirini izleyen 3 yıl boyunca yılda 3 kez ve üzerinde bademcik enfeksiyonu geçiriyorsa cerrahi gereklidir. Ama bazen tek bir şiddetli enfeksiyonda bile ameliyat kararı verilebilir.
• Büyüklüğüne bağlı problemler: Hastalar nefes alma, yemek yeme ve yutmada zorluk çekerler ve horlarlar. Hastalığın ilerlemiş düzeyi, uykuda nefes durması yani uyku apnesidir. Bu tablo sağ kalp yetmezliği ve kor pulmonale dediğimiz akciğer sorununun gelişmesine neden olabilir. Bu gelişmeler yaşanmadan cerrahi müdahale yapılmalıdır. Ayrıca nadir görülmesine karşın, tek taraflı bademcik büyümesi de habis tümör olasılığı nedeniyle acil değerlendirme gerektirebilir.
• Ağız kokusu ve bademcik taşları

Bademcik ve geniz eti ameliyatı nasıl yapılır?

Çocuklarda tercih edilen yöntem anestezi uzmanı eşliğinde genel anestezi ile ameliyattır. Ameliyat süresi yarım saatten kısadır. Ağız içinden çalışılarak bademcik ve geniz eti alınır. İşitme kaybının eşlik ettiği orta kulak sorunu bulunan olgularda, aynı seansta kulağa da müdahale edilebilmektedir. Hastaların ameliyat sonrası hastanede kalış süreleri 6-7 saattir.

Ameliyata engel durumlar var mıdır?

Öncelikle hastaların ameliyat sırasında akut enfeksiyon geçirmiyor olması tercih edilir. Ancak bademcik çevresinde apse gibi yaşamı tehdit edici boyutta bir enfeksiyon varsa, ameliyat, zaman kaybetmeden gerçekleştirilmelidir. Yarık damağı bulunan ve küçük dilinde anatomik varyasyonu olan çocuklara geniz eti ameliyatı önerilmez. Bu hastalarda hava yolu tıkanması ileri derecede ise ameliyat kısmi yapılabilir. Ameliyat sonrası sorun yaşatabilecek hastalığı bulunan çocuklarda ön değerlendirmenin iyi yapılması gereklidir. Bu bir ekip kararı olmalıdır.

Bademcik ameliyatı yapılması çocuğun bağışıklık sistemini zayıflatır mı?

Uygun endikasyon konulduğunda bademcik ameliyatı çocuğu zayıf düşürmez, tam tersine, kronik ve fonksiyonunu yitirmiş veya soluk yolunu iyice kapamış bademcikleri almak çocuğu rahatlatır, gelişmesini olumlu yönde etkiler.

Ameliyat sonrasında nelere dikkat edilmelidir?

Ameliyatı izleyen bir hafta içinde hastalara sulu ve yumuşak gıdalardan oluşan bir diyet uygulanır. Ameliyat olmuş çocuklara bir hafta süreyle sert, sıcak ve baharatlı yiyecek vermemek, gazlı, asitli içeceklerden kaçınmak gerekir. Bu dönemde özellikle dondurma iyi bir tercihtir.

Kulakta Sıvı Birikimi (Seröz Otitis Media – SOM = Efüzyonlu Otitis Media – EOM) nedir?

Orta kulak ile geniz boşluğu arasında yer alan  ve orta kulak havalanmasını sağlamak ve  dış kulak yolu arasındaki basıncı dengelemekle görevli olan  östaki borusu  burnun arkasında  geniz boşluğunun  iki tarafında yer almaktadır. Östaki borusu burun, geniz ve boğazdaki farklı hastalıklar sonucunda görev yapamadığında  orta kulakla dış kulak arasındaki basınç dengelenemez.

Başlangıçta orta kulakta oluşan negatif basınç oluşur. Östaki tıkanıklığı devam ettiğinde orta kulağın östaki borusundan geniz boşluğuna akması gereken kendi sıvısı burada toplanmaya başlar, biriken sıvının kıvamı giderek koyulaşır yapışkan hal alır. Kulak  zarında çökme oluşur. Uzun dönemde zar orta kulaktaki işitme kemikçiklerine ve orta kulak tabanına yapışması ile sonuçlanabilir (Adeziv otit).

Bu hastalık halinin zamanında tedavi edilememesi kalıcı işitme kayıplarına,orta kulak iltihaplarına neden olur. Oluşan işitme kaybı özellikle çocuklarda konuşma ve zihinsel gelişme ve okul başarısı üzerinde olumsuz etki yapabilir.

Kulak  Tüpü (Ventilasyon / Havalandırma Tüpü) Nedir?

Uygun tıbbi tedavilere karşın orta kulaktaki negatif basınç ve sıvı birikiminde olumlu gelişme saptanmayan hastalarda orta kulaktaki negatif hava basıncını dengelemek, orta kulağa hava geçişi sağlamak üzere kulak zarına takılmaktadır.

Timpanostomi tüpü, miringotomi tüpü, ventilasyon tüpü ya da basınç dengeleme tüpü olarak da adlandırılır. Çok değişik tiplerde ve değişik maddelerden yapılan tüpler vardır. Plastik, altın, metal veya teflondan yapılmış ve enfeksiyon meydana getirmemesi için özel malzemeyle kaplanmıştır.

Tüp Ameliyatı

Ameliyat, genel ya da lokal anestezi ile yapılabilir. Çocuklarda daha çok genel anestezi uygulanır. Cerrahi olarak 2 -3 mm zar çizilip delik açılarak sıvı temizlenebilir.Bu delik genellikle 7-10 gün içerisinde iyileşerek kapanır.Zardaki çizilen bu kısmın kapanmaması ve havalanmanın devam etmesi için  özellikle 3 aydan uzun süren kronik sıvı birikimlerinde ve biriken sıvı kıvamının koyu olduğu durumlarda  zara açılan deliğe ventilasyon tüpü yerleştirilir. Ameliyat yaklaşık 10-20 dk sürmektedir.

Bu işlemi takiben ileri  bir  yapışma yoksa zardaki çökme hemen  düzelir, sıvı kaybolur ve işitme kaybı hızla normale döner. Gereken durumlarda beraberinde geniz eti ve bademciklerin aynı ameliyatta alınması tedavinin uzun dönem başarısı için olumlu etki yapmaktadır.

Kulak Tüpü Takılmasının Faydaları nelerdir?

Kulak tüpü,
-orta kulak iltihabına tekrar yakalanma riskini önemli oranda düşürür,
-orta kulakta biriken sıvıdan dolayı oluşan duyma kaybını ortadan kaldırır,
-orta kulak iltihabından kaynaklanan konuşma ve denge problemlerini iyileştirir,
-orta kulak iltihabından kaynaklanan davranış ve uyku problemlerini iyileştirir.

Tüp ne kadar süre kalır?

Bu takılan tüpün cinsi ile ilgilidir. Kulağına ilk defa tüp takılan bir hastada genellikle kısa süreli tüpler seçilir. Bunlar ortalama 6-9 ay kalırlar ve vücut tarafından atılırlar. Genellikle kontrol muayenesinde tüpün dış kulak yoluna atıldığı görülür ve hekim tarafından tüp alınır. Eğer tüp kendi kendine atılmazsa ve 1 yılı aşkın süredir yerindeyse, çocuk bir hasta söz konusu ise hafif bir anestezi gazı koklatılıp hekim tarafından çıkarılabilir. Tekrar eden tüp uygulamalarında ise T-tüp adı verilen uzun süreli tüpler kullanılabilir ve bu tüpler normal koşullarda vücut tarafından kolay kolay atılamaz, 1 yıldan fazla hekimin öngördüğü süre kulakta kalır ve hekim tarafından çıkarılır.

Tüp takıldıktan sonra nelere dikkat edilmelidir?

Tüp takıldıktan sonra kulak sudan korunmalıdır. Bunun için en güzel yol, her yıkanmada tek kullanımlık uygulanan vazelinli pamuklardır. Buna karşın bir şekilde kulak iltihaplanır ve akmaya başlarsa hemen hekime başvurulmaldıır. Genellikle antibiyotikler ve bazı damlalarla enfeksiyon kontrol altına alınabilmektedir.

Çocuğumun kulağına tüp takıldı ve geniz eti alındı. Şimdi tüpü düştü. Yeniden tüp takma ihtiyacı olabilir mi?

Orta kulak sorunlarında önemli rol oynayan geniz etinin alınması kulakta sıvı birikmesi ihtimalini azaltacaktır. Yine yukarıda belirtildiği gibi geçen zamanla östaki tüpü 7 yaşında erişkindeki açısına erişmektedir. Sonuçta geniz eti alınan ve kulağına tüp takılan çocukların önemli kısmında yeniden tüp takma ihtiyacı olmasa da bir kısmında kulakta sıvı toplanması tekrar edebilir. Bu hastaların tespit edilmesi önemlidir.