Alerjik burun hastalıkları (allerjik rinit)
Allerjik rinit burun içini kaplayan örtünün alerjik nedenli olarak iltihaplanmasına verilen addır. Alerjik bünyeli kişilerde daha sık görülür. Genellikle ömür boyu sürer fakat ileri yaşlarda şiddeti azalabilir. En sık görülme nedeni rüzgarla taşınan polenlerdir fakat herhangi başka alerjenler tarafından da tetiklenebilir. Kendiliğinden geçme ihtimali oldukça düşüktür. Fakat hastalığı tetikleyen ortamlardan veya alerjenlerden uzak durulması önemli faydalar sağlamaktadır. Hastalık oldukça yaygındır ve bilimsel çalışmalara göre toplumumuzun yaklaşık %20’sinde alerjik rinit mevcuttur.
Allerjik rinitin belirli mevsimlerde (örneğin polenlerin yoğun olduğu bahar aylarında) meydana gelen türüne mevsimsel allerjik rinit denir. Mevsimsel alerjik rinit saman nezlesi olarak ta bilinir. Alerjik rinitin birde tüm yıl boyunca süren diğer bir çeşidi vardır ve perenial rinit olarak isimlendirilir. Perenial rinitin nedenleri mevsimsel allerjik rinitten farklıdır, genellikle yıl boyunca ortamda bulunan ev tozu akarları, hayvan tüyü, hamam böcekleri ve çeşitli kimyasallara bağlıdır.
Alerjik rinit genellikle alerji yatkınlığı olan (atopik) kişilerde görülür. Bu kişilerde egzema, ürtiker ve astım gibi diğer alerjik hastalıklarda daha sık görülür. Ailesinde alerjik hastalık bulunan kişilerde alerjik rinit görülme sıklığı daha fazladır. Hastalık genellikle 40 yaşından önce ortaya çıkar ve yaş ilerledikçe şikayetler azalır.
Alerjik rinitin en sık görülen belirtileri şunlardır;
*Burun akıntısı ve burun tıkanıklığı
*Sinüslerde baskı ve yüz ağrısı
*Koku ve tat duyularında azalma
*Çocuklarda sık sık burnunu kaşıma hareketi (allerjik selam)
*Bazen hırıltılı solunum, öksürük ve başağrısı
*Gözlerde sulanma ve kaşıntı
*Gözaltlarının şişmesi ve mavimsi bir renk alması
*Uzun kirpiklerin varlığı
*Aksırma, öksürme ve boğaz ağrısı
*Boğazda, burunda veya üst damakta kaşıntı
*Yorgunluk, algılama güçlüğü, uyku bozukluğu
Peki ne zaman doktora gidilmelidir? Belirtiler son dönemlerde aşırı derecede arttıysa, tüm yıl boyunca devam ediyorsa, alerji ilaçları artık şikayetleri gidermiyorsa veya alerji ilaçları yan etkilere sebep oluyorsa mutlaka doktora gidilmelidir.
Alerjik rinite tanı; Alerjik rinit tanısı için hastada görülen belirtiler detaylıca incelenir. Sorgu esnasında belirtilerin mevsimi, sıklığı ve nerde daha fazla olduğu sorgulanır. Atopi varlığı, aile bireylerinde hastalık varlığı dikkatlice irdelenir. Anamnezden sonra muayeneye geçilir. Önce KBB sonra da sistemik muayene yapılır. Muayenede hastanın burun mukozası ve vucudun diğer bölgeleri incelenir. Tanıda kanda antikor IgE testi gibi pek çok ek tanı testi bulunur. Deriye yapılan alerji deri testleri en sık kullanılan yöntemlerdendir.
Alerjik rinit tedavisi nasıldır?
Alerjik rinitin tedavisi hastalığı tamamen ortadan kaldırmaz, şikayetlerin giderilmesine yöneliktir. Alerjik rinitin ilk tedavisinde “antihistaminik” denilen ve alerjiye neden olan maddelerin salgılanmasını engelleyen ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar oldukça faydalıdır. Özellikle hapşırma, kaşıntı ve akıntı gibi şikayetlerin giderilmesinde etkilidirler. Sık kullanılan diğer bir diğer seçenek ise “steroid” içeren burun spreyleridir. Hastalığın tedavisi aynı zamanda çevre ve alerji kontrolünü de kapsamalıdır. Mast hücre stabilizatörleri, kromoglikat, lökotrien antagonistleri gibi diğer ilaçlarda uygun görülen hastalarda kullanılabilir. Kombine tedavinin (antihistamin, burun spreyi vb) burun tıkanıklığının üzerine oldukça yararlı etkileri vardır.