Burun kanamaları (Epistaksis)
Burun kanaması burun içini döşeyen örtünün herhangi bir bölgesinden kaynaklanan kanamalardır. Kanama; yerine bağlı olarak önden burun deliklerinden veya burun arkasından ağız içine doğru olabilmektedir. Toplumumuzda yaklaşık %10 oranda görülmektedir. Kanamalarda çoğunlukla bir sağlık kuruluşuna başvurulmaz. Burun kanamaları KBB acillerinin en sık görülen hastalıklarından birisidir. Kanamaların çoğu hafif kanamalar olmasına rağmen, hayatı tehdit eden ciddi kanamalar da olabilir.
Burun Kanamasının Nedenleri: Çocuk ve gençlerde daha çok ön taraf burun kanamaları, yaşlılarda ve hipertansiyonu olanlarda ise daha çok arka burun kanamaları görülür.Burun kanamalarının çoğu, burun ön bölümünde bulunan kılcal bir damarın çatlaması sebebiyle ve tek taraflı olur. Kanamalar genellikle kuru ve sıcak ortam havası nedeniyle burun içini döşeyen örtünün kuruması sonucunda ortaya çıkan kabuklanmalar nedeni ile olur. Burun ön kısmındaki damarlar ince ve yüzeyel olduklarından burun sümkürülmesi ve burun karıştırılması ile kolaylıkla kanayabilir. Bu kanamalar genellikle tek taraflı nadirende iki taraflı olabilir. Bu kanamalarda kanamanın kontrol edilmesi kolaydır, çoğu zaman kendiliğinden durmaktadır. Arka burun kanamaları ise sıklıkla orta ve ileri yaşlarda özellikle de hipertansiyonu olan veya burun ile yüz yaralanmaları olan kişilerde görülür. Burunda arka üst kısımlarda kanama olur ve şiddeti ön burun kanamalarına göre oldukça fazladır. Arka kanamalarda kan sıklıkla geniz ve burundan aynı anda gelir. Bu kanamaların kontrolü zordur, hastaneyi yatışı ve ekstra önlemleri gerektirir. Sık görülen buruna bağlı sebepler şunlardır;
1-Kaşıntıya neden olan alerji, enfeksiyon ve kuruluk durumlarında burnun sık ve travmatik karıştırılması
2-Üst solunum yolu enfeksiyonları, nezle, grip, sinüzit varlığı
3-Kuvvetli burun sümkürme
4-Kortizonlu burun spreylerinin aşırı ve gereksiz kullanımı
5-Kokain kullanımı
6-Burna darbe alınması,
7-Burunda eğrilik bulunması
8-Burunda tümör varlığı
En sık görülen burun dışı (sistemik veya sekonder) sebepler ise şunlardır.
1-Yüksek tansiyon varlığı
2-Pıhtılaşma bozukluğu yapan hastalıkların varlığı (hemofili, von Willebrand) veya K vitamini eksikliği
3-Aspirin ve benzeri kan cıvıtıcı ilaç kullanımı
4-Karaciğer problemleri ve alkol kullanımı
Burun kanamasında kanamayı durdurmak için neler yapılmalıdır? Öncelikle hasta sakinleştirilir. Panik veya aşırı heyecan varlığı tansiyon problemi olmayan kişilerde bile tansiyonu yükseltir ve kanamayı daha da arttırır. Baş öne doğru eğilmeli böylece kanın yutularak mideye gitmesi engellenmelidir. Burnun yumuşak olan kısmı başparmak ve işaret parmaklarıyla 3-5 dakika kadar burun sıkıştırılmalıdır. Bastırdıktan sonra eğer hala kanıyorsa burna soğuk su çekilerek burun içi pıhtıları temizlenir. Bu işleme birkaç dakika devam edilir. Bu yolla kanamalarının yüzde 70-90’ı durmaktadır. Kanama durmazsa acil olarak en yakın KBB uzmanına başvurulmalıdır.
KBB hekimi tedavide neler yapar? Burun kanamalarında kesin çözüm nedene yönelik tedavinin yapılması ile olur. Burun muayenesi ile burun içerisindeki kanama yeri belirlenebilir. Bunun için hasta polikliniğe gelir gelmez sakinleştirilir, burun içerisindeki pıhtılar temizlenir ve burun içerisine ilaçlı pamuklar konulur. Amaç burnun uyuşturulması ve etleri küçültülerek muayene edilmeye uygun hale getirilmesidir. Böylece kanamaya yol açan çatlamış damarlar gümüş nitrat veya elektrokoagülasyon gibi yöntemler ile tamir edilebilir. Kanamaya nedeni kemik kıkırdak eğriliği, polip gibi sebepler ise bunlara yönelik operasyonlarla tedavi yapılır. Burun tümörlerinden şüphelenildiğinde ise biyopsi alınmalı ve histopatolojik inceleme sonucuna göre tedavi planlanmalıdır. Bu tip hastalar için ek görüntüleme yöntemlerinden (BT, MR) faydalanılmalıdır. Kanama yeri tespit edilemeyen hastalara anterior tampon uygulaması yapılır. Özellikle arka burun kanamalarında, kan cıvıtıcı ilaç kullananlar ve hipertansiyonu olan hastalar ise mutlaka hastaneye yatırılmalı, gerekli testler yapılmalı ve uygun ilaçlar verilmelidir. Arka burun kanamalarında burun arkasına kadar ulaşıp kanama alanına bası uygulayan arka burun tamponu veya özel şişirilebilir silikon tamponlar yerleştirilebilir. Sistemik hastalık varlığında ilgili bölümlerden (Nöroloji, Kardiyoloji veya Dahiliye gibi) konsültasyon istenir ve tedavi yeniden düzenlenebilir. Buna rağmen kanamanın durmadığı küçük yüzdeyi oluşturan bir hasta gurubunda ise hasta ameliyathaneye alınır ve ameliyathanede gerekli müdahaleler yapılarak kanayan bölge tedavi edilir.
Tekrarlayan burun kanaması olanlarda kanamanın tekrarının önlenmesi için neler yapılmalıdır? Bu hastalarda tuzlu su içeren spreylerle burun içi sık sık ve nazikçe temizlenmelidir. Burun karıştırılma alışkanlığı terkedilmelidir. Buruna sık su çekilmeli ve nazikçe sümkürülmemelidir. Ağır fiziksel aktivitelerden kaçınılmalıdır. Ağırlıklı olarak yaşanılan ortam nemlendirilmelidir. Aşırı sıcak su ile banyo yapılmamalıdır. Sıcak ve kuru ortamlarda bulunulmamalı, ortam ısısı ve nemi uygun koşullara getirmelidir. Aspirin ve benzeri kan cıvıtıcı ilaçlar doktor önerisi olmadan kullanılmamalı, kullanan hastalarda ise kanama-pıhtılaşma testleri düzenli olarak kontrol edilmelidir. Hipertansiyon ve benzeri sistemik hastalığı olan hastalar ilaçlarını düzenli kullanmalı, doktor takiplerine ve kontrolerini aksatmamalı ve diyetlerine (tuz vb) dikkat etmelidirler.
